Wan Srananman ben wan man dy ini Sranankondre libi.

Wan grafiki nanga a miksi fu a Srananman ini Sranankondre.

A pasa fu a 541.638 (2012) man ben ini a opopresi fu a kondre, ini a pasuni Paramaribo, Wanica nanga Nickerie. A pasuni nanga a mena man ben Sipaliwini, dati a pasa flak fu a inikondre abi.

Miksi kenki

Sranankondre abi wan miksi fu pasa nasi nanga wan Srananman kan de wan Kreyoli, wan Yampanesi, wan Busnengre, wan Hindustani nangadi. Paramaribo abi pluspasa nasi. Okebi Srananman ben kusiri pefo.

Den Srananman ben wan miksi fu ski etnisi guru:

Infrumasi: A indiana libi fu pikin kondrebu, fisiri nanga onti (yata) nanga opo pikin nivo fu art wroko. Pasa nyunr go na Paramaribo. Bribi: a Trio ben sins prebaka 1960-yari pasa kirkedomo. Ok ondro a Akuriyo nanga som trawan indianaman findi man kirkedomo. A trawan abi tradisineli naturbribi.
  • Hindustani, nakomili fu Asi wroko u a owru Ingris India. Dy libi funen ini den pasuni Wanica, Paramaribo nanga Nickerie.
Infrumasi: pasa wroko ini administrasi nanga tredi, pikin kondrebuman. Bribi: pasa ben Hindu, sirka 10 % ben moslim.
Infrumasi: pasa woko ini administrasi nanga a industri. Dysin familistrukturi ben tru matriargati. Bribi: pasa ben fu a kirkedomo. Libikondre: funen den pasuni Paramaribo, Coronie nanga Wanica (prekikreyoli).
  • Busnengre nanga Marronu, nakomili fu flee Afrka slavi, sey ok we nanga wan mea korrekt term buskondrekreyol enen. Aukaner (Ndyuka), Saramakaner, Paramakaner, Kwinti nanga Matawai, libi aglegi buskondre (Brokopondo, Marowijne, Saramacca), ma ben e go na a inikondrelog na Paramaribo nangaso.
Infrumasi: kondrebuman, treedi.
Bribi: fu Afrka Winti; gi a pikin gado nanga jorka nanga gran gado, Anana. Ok 'wisi', fanowdu wroko, nangaso.
  • Yampanesi, nakomili fu a Bakra India (now Indonesia. A pasuni Commewijne ben fu owrur ten libi nanga Yamponesi. A teri presi ini a pasuni abi Yamponesi nen. Pafutaki libi pasi ini Lelydorp nanga ini den pasuni Paramaribo nanga Wanica.
Infrumasi: Pikin kondrebuman, treedi. Gu harmonia, roekoen e nen. Bribi: pasa ben moslim, nanga Hindu iniflu.
  • Sneysi, nakomili fu man fu Hongkong, Ondro-Sneysi efu Bakra India. Sneysi libi a pasa ini den pasuni Paramaribo nanga Wanica. A pasa taki wan Hakka-Sranantaki. Now ben pasa nanga grupasa a migrasi fu Sneysi na Sranankondre.
Infrumasi: pasa ben e wroko ini treedi nanga a HoReCa nanga libi a pasa ini Paramaribo nanga Wanica.
Bribi: pasa ben ateisti (no bribi).
  • Blanki (nakomili fu den Bakraman, Portugesoman u Madeira nanga trawan Ropaman, Libanesi, Sirisi nanga Anglo-Amerikani). A si iniflu opo a saamlibi e ben granr leki a si numro (ca. 1 %). A e libi funen ini den pasuni Paramaribo nanga Wanica. Bribi: funenli kirkedomo, opasar islambribi. Den blanki dy bakaseywan ini Sranankondre e ben kon libi efru no mengi brudu e abi, e ben noni leki bakra. Den nakomili fu den blanki kolonisti dy ini a midi fu a 18-100-yari u Groningen nanga Gelderland o kon, e ben noni leki buru efru boeroe.

Tongo kenki

Taki tongo ies sin ini Sranankondre, 2004
Tongo Pasa taki tongo fu a sin Fostu tongo Totali risini fu a tongo
Teri (numro) % Teri (numro) % Teri (numro) %
Bakratongo 57.577 46,6 29.163 23,6 86.740 70,3
Sranantongo 11.105 9,0 45.634 37,0 56.739 46,0
Sarnami Hindoestani 19.513 15,8 8.121 6,6 27.634 22,4
Yampanesi 6.895 5,6 6.846 5,5 13.741 11,1
Marronu * 18.797 15,2 2.493 2,0 21.290 17,2
Trawan tongo 6.501 5,3 4.030 3,3 10.531 8,5
No fostu tongo - - 23.754 19,2
No infrumasi dyaso e gi 3.075 2,5 3.422 2,8
Totali 123.463 100,0 123.463 100,0
Infrumasi: Zevende algemene volks- en woningtelling 2004, Algemeen Bureau voor de Statistiek

* Saramacca, Auka nanga Paramacca

Bakratongo kenki

A ofiseli tonga ben a Bakratongo (Nederlands), taki suri ini a sikondre a a kosti nanga biko alaman bihisi ben nanga da ok a pasa importanti tongo fu ini a husu ben e sey. Sins 2005 ben Sranankondre fu taki kompleni wan man fu a guru fu a Nederlandse Taalunie (A Uni fu a Bakratongo Tongo). Pasa leki 500 wortu fu a Sranan Bakratongo ben ini a nyunr si fu a Groene Boekje (A Pikin Grun Buku) e opoteki. Fu leki fu wan risursi fu a tongo, taki leki wan orsi fu a tukon ini rikesti fu a Taalunie (Uni fu a Tonfo) ben utredi sey, ben a Bakratongo fu 60% fu ala Srananman a foswan tongo. Ini a inikondre fu Sranankondre ben a Bakratongo apafutaki friwe no spredi e go nanga e kon.

Sranantongo kenki

A 'lingua franca' ben a Sranantongo. A ben a tongo fu den Kreyoliman dy ben e sokulu leki wan bubitongo nanga trawan, ma pasa denki taki a wan lagir tongo ben. Man taki dati a literaturili nivo fu a Sranantongo lagi ben, ma dati ben tu twisti. Da ben ski pe mena buku ini Sranantonga leki ini Bakratongo, ma Sranantongo ben a rivulisi, pe Bakratongo dikleni du. Sranantongo abi wan gu proyeti nanga tukon. A Sranantongo ben e gru ini a teri fu takiman, taki gu ben fu a tongo nanga den tongo indipi fu Sranankondre.

Sirey kenki

Wan sirey fu den tongo dy ben e taki ini Sranankondre nanga a teri fu takiman ben:

  • Tongo fu Amrka, ondroteki ini tri tongoseksi:

Bribi kenki

Nanga a manteri ini 2004 ben a bribikoleksi so e wesi:

Srananman nanga famu kenki

 
Wikimedaglia
Disi e ben wan sten den flosi grati